Το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο για τα πουλιά

Ω Ρ Ι Ω Ν - Το ΔΙΚΤΥΟ των ΚΥΝΗΓΩΝ Κρήτης 2, 15127, Μελίσσια-Αθήνα www.orion.net.gr orion@orion.net.gr

Αθήνα, 5/8/2010

Προς:	- Υπουργό ΠΕΚΑ κα Τ.Μπιρμπίλη
Κοιν:	- Πολιτικός κόσμος - Μέσα μαζικής ενημέρωσης - Κυνηγετικές οργανώσεις - Κυνηγ.περιοδικά και ιστοσελίδες - Επαγγελματίες του κυνηγ.χώρου - Μέλη και φίλοι του Ωρίωνα
Θέμα:	Το Ελληνικό Κόκκινο Βιβλίο για τα πουλιά

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,

Πριν από λίγους μήνες εκδόθηκε από την Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία το «Κόκκινο Βιβλίο για τα Απειλούμενα Ζώα της Ελλάδος» με επιμέλεια έκδοσης των Α.Λεγάκι και Π.Μαραγκού. Η προσπάθεια αυτή χρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαικό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης σε ποσοστό το ανώτερο 80% και το υπόλοιπο από Εθνικούς Πόρους και την προλογίζετε εσείς η ίδια, κυρία Υπουργέ, με ιδιαίτερα εγκωμιαστικά σχόλια.

Για τη συγγραφή της συγκεκριμένης έκδοσης δεν έγινε οποιαδήποτε έρευνα πεδίου. Το μοναδικό επομένως επιστημονικό υπόβαθρο στο οποίο βασίζεται είναι οι βιβλιογραφικές αναφορές. Αν και στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί περίπου 440 είδη πτηνών, οι βιβλιογραφικές αναφορές που υπάρχουν στο Κόκκινο Βιβλίο στη θεματική ενότητα για τα πτηνά ανέρχονται στις 199. Μετά από σχετική ανάγνωσή τους το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει κανείς είναι πως από τα 62 είδη που καταχωρήθηκαν σαν απειλούμενα για τα 29 είδη δεν υπάρχει καμία σχετική εξειδικευμένη στην οικολογία τους αναφορά, για 16 είδη υπάρχει μόνο 1 αναφορά και για μόλις 17 υπάρχουν πάνω από μία βιβλιογραφικές αναφορές σχετικές με την οικολογία τους. Γίνεται σαφές πως η επιστημονική τεκμηρίωση προφανώς αντικαταστάθηκε, τουλάχιστον για 29 (δηλαδή σχεδόν τα μισά) απειλούμενα είδη πτηνών, από την προσωπική (αυθαίρετη) εκτίμηση των συντελεστών του κόκκινου βιβλίου.

Αν οι συντελεστές της συγκεκριμένης ενότητας είχαν περιοριστεί σε αναφορές σχετικά με τη γεωγραφική κατανομή της Ελληνικής ορνιθοπανίδας και σε γενικές πληροφορίες για την οικολογία των πτηνών ανά είδος, θα μπορούσε να πει κανείς πως η σχετική βιβλιογραφία είναι επαρκής. Διαβάζοντας όμως τις απειλές για κάθε είδος χωριστά και τα διαχειριστικά μέτρα που προτείνονται για την αντιμετώπισή τους διαπιστώνουμε ακριβώς το αντίθετο.

Για την πετροπέρδικα, για παράδειγμα, αναφέρεται:
«Ο πληθυσμός της δείχνει σαφή και συνεχή μείωση, το είδος δε είναι εξαιρετικά σπάνιο ή έχει ήδη εξαφανιστεί από αρκετές περιοχές, όπως η Αττική. Δεν υπάρχουν ακριβή δεδομένα για τον πληθυσμό της...».
«Δεν υπάρχουν αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία για την ετήσια κυνηγετική κάρπωση του είδους, λόγω κυρίως των υβριδισμών.»
«Απειλές: Δημοφιλές και παραδοσιακό θήραμα εδώ και αιώνες, τα τελευταία χρόνια δείχνει σαφή πληθυσμιακή κάμψη και συρρίκνωση της φυσικής γεωγραφικής της κατανομής, λόγω της εντατικοποίησης του κυνηγιού της...»
«Πρόσφατα το είδος μετακινήθηκε στο παράρτημα Ι της Οδηγίας για τα άγρια πουλιά (79/409/ΕΟΚ).»
«Μέτρα διαχείρισης που απαιτούνται: Αυστηρός περιορισμός ή και πλήρης απαγόρευση του κυνηγιού στην Ελλάδα...»

Οι συντάκτες του παραπάνω κειμένου παραθέτουν στοιχεία, συμπεράσματα και προτάσεις που βασίζονται σε δύο (2) βιβλιογραφικές αναφορές που σχετίζονται με την Πετροπέρδικα. Η μία από αυτές αφορά σε γενετική ταυτοποίησή της, ενώ η δεύτερη δημοσιεύτηκε το 1988. Είναι προφανές πως από τις συγκεκριμένες αναφορές δεν προκύπτουν πρόσφατα πληθυσμιακά στοιχεία. Με δεδομένο το γεγονός πως οι συγγραφείς της αναφοράς για την Πετροπέρδικα δεν έχουν καταθέσει κάποια πρόσφατη μελέτη που να αποδεικνύει το πληθυσμιακό καθεστώς της πετροπέρδικας, εξάγεται αβίαστα το συμπέρασμα πως η πρόταση για «αυστηρό περιορισμό ή και πλήρη απαγόρευση της θήρας της» συνιστά πρωτοφανή εκτροπή από κάθε έννοια επιστημονικής τεκμηρίωσης και δεοντολογίας και εγείρει έντονα ερωτηματικά για την αξιοπιστία, την επιστημονική επάρκεια και την αμεροληψία τους σχετικά με τη δραστηριότητα της θήρας για το σύνολο των αναφορών τις οποίες έχουν κάνει στη συγκεκριμένη έκδοση.

Συμπληρωματικά αναφέρουμε πως, σε αντίθεση με τα όσα αναφέρουν οι παραπάνω ερευνητές, η πρόσφατη νέα έκδοση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα πτηνά (2009/147), κατατάσσει την Πετροπέρδικα στο Παράρτημα ΙΙ στο οποίο καταχωρούνται μόνο τα είδη των οποίων το πληθυσμιακό καθεστώς κρίνεται επαρκές για να επιτραπεί η θήρα τους. Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνα που διεξάγεται για τέταρτη χρονιά φέτος σε όλα σχεδόν τα βουνά της Ηπείρου από τους επιστημονικούς συνεργάτες της Κυν.Ομοσπονδίας Ηπείρου, οι πληθυσμοί της Πετροπέρδικας παρουσιάζουν μεγάλη σταθερότητα και η μεταβολή του πληθυσμού (αύξηση ή μείωση ανάλογα τη χρονιά) δεν είναι μεγαλύτερη από 15% για κάθε συγκρινόμενη περίοδο.

Η μεροληψία ενάντια στη νόμιμη θήρα φαίνεται επίσης από την παρακάτω αναφορά που βρίσκεται στην εισαγωγή της ενότητας «Πουλιά» του Κόκκινου Βιβλίου: «Το κυνήγι εκτιμάται ότι απειλεί το διαχειμάζοντα πληθυσμό τουλάχιστον δύο ειδών που περιλαμβάνονται μεταξύ των θηρεύσιμων (καπακλής Anas strepera και σαρσέλα A.querquedula), αν και μάλλον απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση για τον εντοπισμό των αιτιών της μείωσης των πληθυσμών τους». Για τα συγκεκριμένα δύο είδη δεν υπάρχει καμία βιβλιογραφική αναφορά γεγονός που σημαίνει πως τα συμπεράσματα και οι προτάσεις που τα αφορούν αποτελούν μία ακόμη προσωπική – αυθαίρετη εκτίμηση του συγγραφέα που τις υπογράφει, ο οποίος μάλιστα είναι και ο επιστημονικός υπεύθυνος της έκδοσης για το κεφάλαιο «Πτηνά».

Για κάποιον που δεν γνωρίζει, αναφέρουμε πως το σύνολο του πληθυσμού της Σαρσέλας διαχειμάζει στην Αφρική και μεταναστεύει στην Ελλάδα την Ανοιξη, μετά τα μέσα Μαρτίου, τουλάχιστον ένα μήνα δηλαδή μετά τη λήξη της περιόδου θήρας της. Δεν τίθεται επομένως ζήτημα απειλής του διαχειμάζοντος πληθυσμού από τη νόμιμη θήρα γιατί δεν έρχεται ποτέ σε επαφή με νόμιμο κυνηγό στην Ελλάδα το συγκεκριμένο είδος. (Ηλιόπουλος Γ., αδημοσίευτα στοιχεία 6 ετών).

Κάθε αυθαίρετη - μη επιστημονικά τεκμηριωμένη πρόταση για απαγόρευση θήρας ως μέτρο «προστασίας» θηρεύσιμων ειδών συνιστά συκοφαντική δυσφήμηση εις βάρος των νόμιμων κυνηγών και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την προσέγγιση και τους χειρισμούς που θα πρέπει να επιδεικνύει κάθε θεσμικός φορέας όπως είναι το Υπουργείο ΠΕΚΑ.

Υπάρχει πλήθος ερευνών που σχετίζονται με τη θήρα, τη διαχείριση και την οικολογία των θηρεύσιμων ειδών, που έχουν δημοσιεύσει Έλληνες επιστήμονες πρόσφατα σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά ή συνέδρια. Το γεγονός πως ενώ το κύριο μέτρο που προτείνεται για την προστασία των πτηνών είναι διάφοροι περιορισμοί θήρας, δεν έχει γίνει καμία αναφορά σε αυτές τις έρευνες συμπληρώνει και ενισχύει ακόμη περισσότερο την άποψη πως σε ότι έχει να κάνει με τη θήρα, η έννοια της επιστημονικής τεκμηρίωσης αντικαταστάθηκε από την αρνητική προκατάληψη και τις προσωπικές αντιλήψεις, στη συγκεκριμένη έκδοση.

Οι ανακρίβειες αλλά και η μη επιστημονικά τεκμηριωμένες προτάσεις για περιορισμούς της θήρας που καταγράφονται στη συγκεκριμένη έκδοση του Κόκκινου Βιβλίου είναι προφανές πως δεν περιορίζονται στα παραπάνω. Με δεδομένο όμως το γεγονός πως έχει ήδη κατατεθεί για δημόσια διαβούλευση από πλευράς ΥΠΕΚΑ το Σχέδιο Νόμου για τη «Χρηματοδότηση Περιβαλλοντικών Παρεμβάσεων, Πράσινο Ταμείο, Κύρωση Δασικών Χαρτών και άλλες διατάξεις» κρίναμε σκόπιμο να καταθέσουμε μία πρώτη έκθεση αξιολόγησης σχετικά με τα κενά και τις παραλείψεις που χαρακτηρίζουν τη συγκεκριμένη έκδοση. Και τούτο διότι οι μελλοντικές επανεκδόσεις του «Κόκκινου Βιβλίου» όπως και κάθε άλλη αντίστοιχη προσπάθεια είναι βέβαιο πως θα χρηματοδοτούνται από το Πράσινο Ταμείο στο οποίο οι Έλληνες κυνηγοί αλλά και οι Έλληνες πολίτες γενικότερα θα καταθέτουν ετησίως σημαντικά κονδύλια με σκοπό την ορθολογική διαχείριση του περιβάλλοντος η οποία προϋποθέτει επαρκή και αδιαμφισβήτητη επιστημονική τεκμηρίωση πριν από τη λήψη διαχειριστικών μέτρων, ιδίως όταν αυτά πρόκειται να περιορίσουν (και μάλιστα χωρίς αντισταθμιστικά οφέλη) τις δραστηριότητές τους.

Η ουσιαστική έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης σε έκδοση αυτού του επιπέδου αναδεικνύει μεταξύ άλλων και το μείζον ζήτημα της συμμετοχής των οικολογικών ΜΚΟ στην υπό ίδρυση «Στρατηγική επιτροπή Περιβαλλοντικής Πολιτικής» που θα κατευθύνει τις δράσεις που θα χρηματοδοτούνται από το «Πράσινο Ταμείο» στην οποία το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο προβλέπει τη συμμετοχή τριών εκπροσώπων «Περιβαλλοντικών ΜΚΟ Εθνικής Εμβέλειας» και για την οποία θα επανέλθουμε με αναλυτική επιστολή.

Με βάση τα παραπάνω θεωρούμε πως μέχρι να υπάρξει ξανά η δυνατότητα η Ελλάδα να καταβάλει τα σημαντικά κονδύλια που απαιτούνται για διαρκή συστηματική καταγραφή των ειδών της Ελληνικής χλωρίδας και πανίδας καθώς και των ενδιαιτημάτων τους, κάθε ανάλογη προσπάθεια στο βαθμό που δε βασίζεται σε επαρκή επιστημονική τεκμηρίωση περιορίζεται εκ των πραγμάτων σε «υλικό ενημερωτικού χαρακτήρα» και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει «επιστημονικά άρτιο εργαλείο για την προστασία του ελληνικού βιολογικού πλούτου!» το οποίο «Μας δείχνει όμως και τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε, τα μέτρα που οφείλουμε να λάβουμε, τις πολιτικές που πρέπει να αναθεωρήσουμε και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση που μας λείπει για την ολοκληρωμένη προστασία των ειδών και των οικοσυστημάτων τους» όπως άκρως λανθασμένα αναφέρετε, κυρία Υπουργέ, στον πρόλογο της συγκεκριμένης έκδοσης.

Ελπίζουμε, στην επόμενη έκδοση του Κόκκινου Βιβλίου να απαλειφθούν οι ανακρίβειες και οι προσωπικές εμπάθειες των συγγραφέων για το Κυνήγι, έτσι ώστε το Κόκκινο Βιβλίο να αποτελέσει ένα επιστημονικό εγχειρίδιο που θα φανεί πραγματικά χρήσιμο για την προστασία της Ελληνικής φύσης και βιοποικιλότητας.

Σχετικοί σύνδεσμοι:
- Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας
http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=518
- Ευρωπαϊκή Οδηγία 2009/147/ΕΚ
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ...PDF

		Για τον Ωρίωνα, Με εκτίμηση,
	O Πρόεδρος Δημήτρης Χριστοδουλάκης		Ο Γ.Γραμματέας Νίκος Παπαϊωά