Επειδή σχεδόν όλοι, στα κυνήγια ή στις καλοκαιρινές πεζοπορίες - ορειβασίες, έχουμε νιώσει την τρομοκρατία του να "σκάνε" δίπλα μας οι κεραυνοί, καλό ειναι να ξέρουμε κάποια πράματα, να τα θυμόμαστε και να τα τηρούμε.
ΜΕΡΟΣ Ι:
ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΕΡΑΥΝΟΥΣ...
Ένας Αμερικανός, ειδικός για τους κεραυνούς, έλεγε:
«Αν ακούσεις τη βροντή ο κεραυνός δεν σε κτύπησε, αν δεις την αστραπή ο κεραυνός δεν σε πέτυχε και αν ο κεραυνός σε κτύπησε δεν θα το μάθεις ποτέ».
Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι δεν μαθαίνουν ποτέ αν τους κτύπησε κεραυνός και κάθε χρόνο θρηνούμε θύματα. Τα περισσότερα από τα θύματα των κεραυνών είναι αγρότες, ορειβάτες ή άνθρωποι που κάνουν τις καλοκαιρινές διακοπές τους σε κάποια παραλία.
• με το άκουσμα της βροντής αναζητήστε κάποιο καταφύγιο. Αυτό πρέπει να γίνει αμέσως στην περίπτωση που η καταιγίδα είναι σε απόσταση μικρότερη των10 χιλιομέτρων (δηλαδή όταν ο χρόνος μεταξύ της αστραπής και της βροντής είναι μικρότερος από 30 δευτερόλεπτα). Προσπαθήστε να μείνετε στο καταφύγιο τουλάχιστον 30 λεπτά μετά την τελευταία βροντή.
• αν είστε ορειβάτης, μην ξεχνάτε ότι κάθε κυρτή πλαγιά είναι περισσότερο επιρρεπής για κτύπημα κεραυνού από κάθε επίπεδη ή κοίλη πλαγιά, αλλά ακόμη και στις επίπεδες ή κοίλες περιοχές επιφανειακά ρεύματα μπορεί να δημιουργήσουν κινδύνους.
• αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε ως καταφύγια στενά ανοίγματα ή σχισμές βράχων ή στενά χαντάκια ή μικρές τρύπες ή προεξοχές βράχων. Το σώμα σας μπορεί να γεφυρώσει τις δύο άκρες του ανοίγματος και να περάσει μέσα απ’ αυτό επιφανειακό ρεύμα. Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να ζαρώσετε σε μια ανοιχτή κοίλη επιφάνεια, όχι ξαπλωμένοι, αλλά έχοντας τη μικρότερη δυνατή επαφή με το έδαφος. Η μόνωση του σώματος με το έδαφος που προφυλάσσει από τον κίνδυνο επιφανειακού ρεύματος, μπορεί να επιτευχθεί αν π.χ. καθίσετε πάνω σ’ ένα στεγνό σακίδιο ή σε μια κουλούρα σχοινιού.
• μην καταφεύγετε ποτέ κάτω από μεμονωμένα δένδρα ή μικρές συστάδες δένδρων
• αν νοιώσετε να σηκώνονται οι τρίχες της κεφαλής σας ή ακούσετε βουητό από γειτονικούς φράκτες ή βράχια, απομακρυνθείτε αμέσως από την περιοχή
που φαίνεται ότι είναι εξαιρετικά φορτισμένη. Τη νύχτα μια γαλάζια λάμψη μπορεί να δείξει αν ένα αντικείμενο πρόκειται να κτυπηθεί άμεσα από τον κεραυνό. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως «η φωτιά του Σαν Έλμο».
• μείνετε μακριά από μεταλλικούς πασσάλους, φράκτες, σύρματα κ.λπ.
• αποφεύγετε τις μικρές ανοιχτές κατασκευές ή τις υφασμάτ
ινες τέντες
• μην ιππεύετε άλογα ή ποδήλατα
• μην ταξιδεύετε με ανοιχτά οχήματα
• αν οδηγείτε αυτοκίνητο μεταλλικής οροφής, μειώστε ταχύτητα ή παρκάρετε μακριά από δένδρα, καλώδια της ΔΕΗ κ.λπ. Μείνετε μέσα στο αυτοκίνητο χωρίς να αγγίζετε τα μεταλλικά μέρη του
• μην πετάτε χαρταετούς ή αεροπλανάκια με ενσύρ
ματο χειριστήριο
• μην κρατάτε καλάμια ψαρέματος, ομπρέλες, μπαστούνια του γκολφ κ.λπ.
• αν κολυμπάτε ή κάνετε σέρφινγκ, βγείτε αμέσως από το νερό
• αν είστε σε μικρή βάρκα, βρείτε καταφύγιο στις
ακτές, όσο το δυνατό γρηγορότερα.
(Απόσπασμα από το βιβλίο του Δημήτρη Ζιακόπου λου: «Καιρός, ο Γιος της Γης και του Ήλιου, Τόμος Ι « Η γνώση»)
(μια ολόκληρη πλαγιά στο δρυμό της βάλλια κάλντα
έχει καταστραφεί από τους κεραυνούς)
ΜΕΡΟΣ ΙΙ:ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ...Κατά τη δημιουργία της αστραπής, η λάμψη και ο ήχος παράγονται ταυτόχρονα. Επειδή όμως η ταχύτητα του φωτός είναι πολύ μεγαλύτερη από την
ταχύτητα του ήχου, εμείς βλέπουμε πρώτα το φως και μετά ακούμε τον ήχο, αφού αυτός φτάνει καθυστερημένα στο σημείο που βρισκόμαστε.
Εξ΄ αιτίας αυτού του φαινομένου λοιπόν, μπορούμε πολύ εύκολα να υπολογίσουμε την απόστασή μας από το σημείο εκδήλωσης της αστραπ
ής:
Μόλις δούμε τη λάμψη, αρχίζουμε και μετράμε τα δευτερόλεπτα που θα μεσολαβήσουν μέχρι να ακούσουμε τον ήχο (τη βροντή)। Η ταχύτητα του ήχου είναι γνωστή και σταθερή, ίση με 344 μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Έτσι, εάν μεσολαβήσουν για παράδειγμα 10 δευτερόλεπτα μεταξύ λάμψης και βροντής, τότε η απόστασή μας από το σημείο εκδήλωσης της αστραπής είναι 10 επί 344, δηλαδή 3.440 μέτρα (περίπου τρισ
ήμιση χιλιόμετρα).
(υπεραιωνόβια δάση πεύκων "κατακρεουργούνται" και
ξαπλώνονται σαν κλαδάκια από την οργή του κεραυνού...)
ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ:
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΕΡΑΥΝΟ...
Σε όλη τη Γη πέφτουν περίπου 100 κεραυνοί το δευτερόλεπτο. Ο κάθε κεραυνος παράγει τεράστια ισχύ, αλλά η πρακτική αξιοποίηση της είναι αδύνατη εξαιτίας της πολύ μικρής διάρκειας του φαινομένου.
Η ηλεκτρική αγωγιμότητα της ατμόσφαιρας οφείλεται κυρίως στα θετικά και αρνητικά ιόντα που κινούνται μέσα στο ηλεκτρικό της πεδίο. Η αγωγιμότητα του αέρα αυξάνει σε σχέση με το ύψος.
Η
διαφορά δυναμικού που προκαλεί τον
κεραυνο οφείλεται στα (συνήθως) αρνητικά φορτισμένα
ιόντα στα σύννεφα και στα θετικά φορτισμένα ιόντα της ξηράς ή της θάλασσας।
Οι ηλεκτρικές εκκενώσεις που παρατηρούνται στην ατμόσφαιρα ονομάζονται κεραυνοί. Ο κεραυνός συνοδεύεται και από άλλα φαινόμενα: Τις αστραπές και τις βροντές.
Ο κεραυνος λοιπόν δημιουργούνται κατά τη διάρκεια των καταιγίδων. Οφείλεται στη συγκέντρωση σε διαφορετικές περιοχές θετικών και αρνητικών ηλεκτρικών φορτίων. Έτσι, δημιουργείται ηλεκτρικό πεδίο και όταν η ένταση του φτάσει σε μεγάλη τιμή, ξεσπά ο κεραυνός με διάτρηση του αέρα και δημιουρία σπινθήρα.
Κεραυνοί μπορεί να ξεσπάσουν ανάμεσα σε διαφορετικά νέφη, μέσα στο ίδιο νέφος, ανάμεσα σε ένα νέφος και στον αέρα ή από ένα νέφος προς το έδαφος.
Η διαφορά δυναμικού κατά την έκρηξη ενός κεραυνού είναι πολλά εκατομμύρια Volt και η ένταση του ρεύματος δεκάδες χιλιάδες Αμπέρ!
Το μήκος ενός κεραυνού φθάνει έως αρκετά χιλιόμετρα και έχει τεθλασμένη ή κυματοειδή μορφή.
Το πλάτος του σπινθήρα είναι μικρό και φτάνει το πολύ μερικές δεκάδες εκατοστά.
Η διάρκεια που κρατά ο κεραυνος είναι μικρότερη από ένα δευτερόλεπτο, αλλά θερμοκρασία που αναπτύσσεται είναι 10.000 βαθμοί Κελσίου. Δημιουργεί έντονο ιονισμό των αερίων του αέρα, τα οποία εκπέμπουν φως κατά τη διάρκεια της εκκένωσης (το φαινόμενο της αστραπής). Η υπερβολική θέρμανση του αέρα και η εκτόνωση του δημιουργεί τον δυνατό κρότο που ονομάζουμε βροντή.
Τα ισχυρά ρεύματα του κεραυνού προκαλούν καταστροφές. Μπορούν να ανάψουν φωτιά στο δάσος, να δημιουργήσουν σοβαρή βλάβη στις ηλεκτρικές γραμμές και να καταστρέψουν απροστάτευτες εγκαταστάσεις.
Ο κεραυνος που χτυπά άνθρωπο είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει το θάνατο। Κάθε μέρα στον πλανήτη μετρώνται πάνω από 40.000 καταιγίδες οι οποίες δημιουργούν σχεδόν 10.000.000 κεραυνούς!
